Tema - Srbija

Hrvatska u EU zaštitila 22 proizvoda, a Srbija nijedan

Dok Hrvatska u registar zaštićenih proizvoda na nivou EU upisuje ovih dana svoj 22 nacionalni brend, Srbija za sada nema nijedan, iako se zaštita, kako saznajemo, razmatra za nekoliko domaćih proizvoda. Prema nezvaničnim informacijama, led bi mogli da probiju futoški kupus, leskovački ajvar i fruškogorski med.

Evropska komisija saopštila je da je „paška so” još jedan jedinstven evropski proizvod koji zadovoljava sve kriterijume da dobije geografsku oznaku. Mesec dana ranije Brisel je potvrdio i oznaku za istarsko maslinovo ulje, a Hrvati su još zaštitili i neretvanske mandarine, krčki pršut, ogulinski kupus, lički krompir, slavonski med...

Zašto domaći proizvođači do sada nisu imali interes da uđu u ovu proceduru koja, kako saznajemo, ne iziskuje nikakve finansijske izdatke a može biti značajno marketinško sredstvo? U Srbiji je, na nacionalnom nivou, do sada zaštićeno 78 proizvoda, među njima samo četiri nisu poljoprivredna – pirotski ćilim, bezdanski damast, ručno pletena odeća „sirogojno” i peškiri iz šabačkog kraja.

– Preduslov da se krene u zaštitu preko Evropske unije jeste da prethodno bude zaštićen na nacionalnom nivou. Mi nemamo, do sada, nijedan koji se vodi u Evropskoj uniji – kaže Zoran Dragojević, rukovodilac grupe za dizajn i geografske oznake porekla, pri Zavodu za intelektualnu svojinu. Na pitanje zašto je to tako, naš sagovornik kaže da nema jasan odgovor, ali ističe da u Srbiji postoji veliki broj proizvoda koji su registrovani, a nemaju ovlašćene korisnike.

– Neko bi pomislio da je razlog to što se ti proizvodi ne proizvode. Ali, upravo je suprotno. Međutim, ti proizvođači verovatno ne žele da uđu u rigorozne kontrole kvaliteta koje moraju da budu sprovedene. Sve to mora da bude na jednom ozbiljnijem nivou nego do sada – kaže Dragojević.

On smatra da u Srbiji postoji loša percepcija u vezi s ovom oblasti, često se smatra da ako se proizvod zaštiti, da će svi požuriti da ga kupe.  Međutim, najčešće nije tako, jer tržište obiluje različitim proizvodima i svi se trude da zaštite svoje.

– Zaštita na nivou EU ima smisla ako je taj proizvod prisutan ne samo na nacionalnom već i na zajedničkom evropskom tržištu – kaže Dragojević i ističe da ne postoji prepreka da i mi ne štitimo proizvode na nivou unije iako nismo članica.

Primer je, dodaje, Kolumbija koja je zaštitila svoju kafu. On kaže da postoji i mogućnost zaštite proizvoda preko Lisabonskog sporazuma, koji ima 29 država, među kojima je sedam-osam članica EU. Na taj način svoje jedinstvene proizvode danas štite veliki proizvođači hrane poput Francuske, Italije, Mađarske... Tu su nam rezultati malo bolji jer je Srbija, preko Lisabonskog sporazuma, zaštitila tri proizvoda: homoljski med, aromatizovano vino „bermet” i leskovački domaći ajvar.

Naš sagovornik kaže da procedura zaštite na evropskom nivou može da traje od nekoliko meseci do godinu dana. Osnovno pitanje je da li postoji prigovor jer u EU svaka država ima pravo da uloži prigovor da se ne slaže sa zaštitom iz nekih svojih razloga. To je bio slučaj s kranjskom kobasicom kada su se u sporu našle Slovenija i Hrvatska.