Tema - Bosna i Hercegovina

Prema najnovijim podacima iz Globalnog istraživanja o radnim aranžmanima (G-SWA), Ujedinjeno Kraljevstvo prednjači u Evropi kada je u pitanju broj dana rada od kuće — sa prosjekom od 1,8 dana sedmično. U širem globalnom kontekstu, Velika Britanija je druga među 40 analiziranih država.

Ali kako se rad od kuće razlikuje u ostatku Evrope i svijeta, i šta objašnjava ove razlike?

Velika Britanija predvodi hibridnu revoluciju

Prema ekonomisti Cevatu Giray Aksoyu iz Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD) i predavaču na King’s College Londonu, UK je na vrhu liste zbog niza faktora:

- Visok nivo individualizma u kulturi, koji podstiče radnu autonomiju,
- Dugi i strogi lockdown periodi tokom pandemije, koji su ubrzali digitalizaciju i normalizaciju rada od kuće,
- Dominacija uslužnih djelatnosti poput finansija, medija i konsaltinga, koje se lako prilagođavaju WFH modelu.

„Radnici u UK imaju čvrsto ukorijenjene preferencije za hibridni rad, gdje žele raditi od kuće dva do tri dana sedmično. To više nije dodatna pogodnost — to je osnovno očekivanje“, upozorava Aksoy, dodajući da će kompanije koje ignorišu tu realnost imati problem u privlačenju i zadržavanju kadrova, prenosi Investitor me.

Gdje još Evropa radi na daljinu?

U evropskom vrhu po broju dana rada od kuće nalaze se:

- Finska – 1,7 dana
- Njemačka – 1,6 dana
- Portugal – 1,5 dana
- Mađarska i Holandija – po 1,4 dana
- Češka, Italija i Švedska – po 1,3 dana
- Rumunija, Španija i Austrija – globalni prosjek od 1,2 dana

Zašto postoje tako velike razlike?

Glavni razlog, tvrdi Aksoy, leži u kulturnom indeksu individualizma — sklonosti ka ličnoj autonomiji i samostalnosti u radu. Osim toga, uticaj imaju i dužina i strogoća pandemijskih mjera, gustina naseljenosti (duža putovanja do posla podstiču WFH) kao i struktura ekonomije (više sektora pogodnih za rad na daljinu poput IT-a i finansija = više rada od kuće).

Grčka na začelju Evrope

Grčka bilježi najniži nivo rada od kuće – svega 0,6 dana sedmično. To se objašnjava dominacijom sektora kao što su turizam, trgovina i ugostiteljstvo, nižim nivoom digitalizacije i tradicionalnijim stilovima menadžmenta, ali i nižim kulturnim individualizmom.

Podijeljeni nordijski model

Iako Finska bilježi visokih 1,7 dana rada od kuće, Norveška i Danska značajno zaostaju sa samo 0,9 dana. Švedska se nalazi na sredini sa 1,3 dana. Razlike se objašnjavaju nijansama u kulturi, ranijim prihvatanjem fleksibilnog rada i različitim praksama javnog sektora.

Od pet najvećih evropskih ekonomija, Francuska ima najniži prosjek rada od kuće – samo jedan dan sedmično. Slično je u Turskoj (0,9 dana), dok Poljska bilježi nešto više sa 1,1 danom.

Globalni prosjek pada, ali se stabilizuje

Globalno gledano, prosječan broj dana rada od kuće pao je sa 1,6 u 2022. na 1,33 u 2023, a potom na 1,27 u 2024/2025. Iako se trend stabilizuje, Aksoy naglašava da to ne znači stagnaciju:

„Male, ali postojane promjene su moguće, posebno ako nove tehnologije, demografske promjene ili tržište rada to budu zahtijevali.“