Pogled na... - Bosna i Hercegovina

Porez na dobit preduzeća (Corporate Income Tax – CIT) spada među ključne fiskalne instrumente država, jer se njime oporezuju neto prihodi, profit i kapitalna dobit kompanija. Prema podacima OECD-a, CIT u prosjeku donosi oko 4% BDP-a, dok se njegov udio u ukupnim poreskim prihodima u Evropi značajno razlikuje od zemlje do zemlje.

Norveška i Irska – evropski rekorderi

Najveći udio poreza na dobit u ukupnim poreskim prihodima ima Norveška – 28,3%, zahvaljujući snažnim prihodima iz sektora nafte i gasa. Irska je druga sa 21,7%, dok Češka (13,9%), Turska (12,8%) i Nizozemska (12,7%) zaokružuju top pet.

Ekonomistkinja iz Tax Foundation Europe, Kristina Enaše, objašnjava da Norveška, i pored umjerenih poreskih stopa, ostvaruje enormne prihode zbog visoke profitabilnosti energetskog sektora, dok Irska koristi status globalnog sjedišta multinacionalnih korporacija, prenosi Inestitor me.

Velike ekonomije Evrope oslanjaju se manje na CIT

Među pet najvećih evropskih ekonomija, Velika Britanija ima najveći udio CIT-a u poreskim prihodima – 10,1%, dok je Francuska na začelju sa svega 5,3%. Njemačka (6,1%), Italija (6,5%) i Španija (7,9%) ostaju ispod evropskog prosjeka od 9,8%.

„Razlog je diverzifikovana struktura prihoda – ove zemlje više zavise od poreza na dohodak i PDV-a, pa CIT ne zauzima dominantno mjesto,“ objašnjava Enaše.

Zašto postoje velike razlike među zemljama?

Razlike u udjelu CIT-a potiču od ekonomske strukture i poreskih politika.

Estonija i Letonija imaju niske prihode (oko 5,3%) jer oporezuju samo distribuiranu dobit, što podstiče reinvestiranje, dok Irska i Litvanija privlače investicije niskim stopama.

Velika Britanija i Njemačka, s druge srane, imaju široke poreske olakšice i kapitalne odbitke, što smanjuje efektivne prihode.

Norveška je uvjerljiv lider i po CIT-u kao udjelu u BDP-u sa 11,7% BDP-a, dok evropski prosjek iznosi 3,5%. Slijede Luksemburg (5,0%), Holandija (4,9%), Češka (4,7%) i Irska (4,7%).

Najniže vrijednosti bilježe Letonija (1,3%) i Estonija (1,9%), a u samom dnu su i Njemačka, Francuska i Mađarska sa 2,2%.

Poreske stope – ujednačene, ali prihodi različiti

Stope poreza na dobit u Evropi 2024. uglavnom se kreću između 20% i 25%. Najniža stopa je u Mađarskoj (9%), dok Malta ima najvišu – 35%. Oko polovine evropskih zemalja nalazi se u intervalu 20–25%.

Norveška je, iako dominira po prihodima, zadržala relativno umjerenu stopu od 22%.

Šta znači viši ili niži udio CIT-a?

Visok CIT udio: prisustvo velikih i profitabilnih kompanija, ili oslanjanje države na kapitalno intenzivne industrije (nafta, gas).

Nizak CIT udio: poreske olakšice, reinvesticiona politika ili oslanjanje države na PDV i poreze na rad.

Kako zaključuje Enaše, „razlike u poreskoj politici odražavaju različite ekonomske prioritete – dok Norveška kapitalizuje resurse, Estonija podstiče investicije odlaganjem poreza na reinvestiranu dobit.“

Ključne brojke

• Norveška: 28,3% u poreskim prihodima, 11,7% BDP-a
• Irska: 21,7% u poreskim prihodima, 4,7% BDP-a
• Letonija: 4,2% u poreskim prihodima, 1,3% BDP-a
• Evropski prosjek: 9,8% u poreskim prihodima, 3,5% BDP-a