Energetika - Bosna i Hercegovina

Sigurnost samo uz ruski gas?

Smatra ovo stručnjak za energetiku Vojislav Vuletić, navodeći da se to ne može reći za Evropu, koja će se gotovo sigurno zbog svoje politike sankcija prema Rusiji, ukoliko je uskoro ne promijeni, a za šta nema naznaka, naći u neobranom grožđu, vjerovatno već tokom ove zime, jer su gasna skladišta poluprazna.

Na ovo je nedavno dobronamjerno upozoreno i od strane čelnika kompanije "Gasprom" koji su istakli da bi se Evropska unija mogla suočiti sa velikom nestašicom gasa ako bude hladna zima, ali i da bi sami troškovi mogli biti znatno veći jer cijena ovog energenta ide na gore kako se približava zimska sezona.

Prema riječima Vuletića, velike promjene na svjetskoj energetskoj mapi, do kojih je došlo nakon gotovo potpunog strateškog zaokreta Rusije prema Kini, odnosno Aziji, a što je posebno postalo očigledno nakon najave gradnje i gasovoda "Snaga Sibira 2", neće uticati na Srbiju i Republiku Srpsku, jer Ruska Federacija raspolaže ogromnim količinama gasa, s kojim može nesmetano snabdijevati i ove prostore preko izgrađenog gasovoda "Turski tok", preko kojeg se u Evropu doprema ruski gas.

- Ako se i Evropa kojim slučajem jednog dana opameti, a moraće ukoliko ne želi dotaći potpuno dno i ekonomsku propast, moći će se preko ovog gasovoda nesmetano snabdevati ovim energentom. Ono što je dodatno dobro za Srbiju, pa samim i Republiku Srpsku, jeste što je Beograd u međuvremenu napravio jedan dobar gasni dogovor i sa Azerbejdžanom, koji bi trebalo da bude transportovan takođe "Turskim tokom". To onda znači, a s obzirom na to da Baku ima dobre donose sa Vašingtonom, da je i bezbednost ovog gasovoda osigurana, da ne može doživeti eventualnu sudbinu "Severnog toka". Mislim da nema razloga za brigu te da sve ide dobrim tokom, što se ne može reći za Evropsku uniju, koja nastavlja da seče preostale grane na kojima sedi - istakao je Vuletić.

Status

Kada je u pitanju Republika Srpska i njeni započeti projekti gasifikacije istočnog dijela, a od naredne godine i zapadnog, kategoričan je da će to donijeti mnogo dobrog i kapitalnog, pogotovo kada je u pitanju njen dalji privredni razvoj. Kao značajnu činjenicu navodi i to što Srpska ima povlašćen status kod "Gasproma" od kojeg dobija gas po najnižim cijenama u Evropi.

- Takav povlašćeni položaj Republika Srpska bi trebalo da iskoristi te da izvrši potpunu gasifikaciju, da njen predmet ne bude samo industrija i javne ustanove, već i domaćinstva. Gas je energent budućnosti. Nekada se govorilo da je to ugalj, onda nafta i gas, a da će to u budućnosti, u 22. veku biti vodonik. Ali, do toga ima još. Mi smo sada u veku gasa pa tako i priče o nekakvoj zelenoj energiji nisu realne. To je jedna velika laž iza koje se kriju namere da se zemlje u razvoju opterete nekakvim karbonskim taksama i uzmu pare, ali da se proizvodi učine nekonkurentnim na globalnom tržištu - kaže Vuletić.

Smatra i da bi Republika Srpska trebalo da razmisli i o gradnji gasnih elektrana, pogotovo u većim gradskim sredinama, kao što je Banjaluka, jer one nose mnoge benefite. To su, kako pojašnjava, takozvane konegeracijske elektrane.

- Banjaluka ima veliki broj domaćinstava koja su priključena na centralno grejanje postojećih toplana. Kada bi u njenoj blizini bila napravljena jedna takva elektrana, koja bi pored električne proizvodila i toplotnu energiju, kao jednu vrstu nusprodukta, iskorišćenost prirodnog gasa kao energenta i pomenutih elektrana bila bi na izuzetno visokom nivou. Takođe, ima još jedna bitna stavka kada se govori o gasu, da je on kada su u pitanju domaćinstva i troškovi, najisplativiji energent. Onda ne treba da čudi što u pojedinim državama učešće gasa u domaćinstvima ide i preko 80 odsto. Možete se grejati, hladiti, spremati hranu. Bukvalno sve. Znači može se napraviti totalni energetski sistem koji je baziran na gasu. I to je daleko najjeftinija opcija, koja smanji troškove jednog domaćinstva za iznose koji na godišnjem, ali i mesečnom nivou nisu nimalo mali, naprotiv - kaže Vuletić.

Praksa

Navodi i da su ovu praksu imale i evropske države, ali da je odricanje od jeftinog ruskog gasa i samoubilačka kupovina daleko skupljeg ukapljenog to naglavačke promijenilo. To je onda, navodi, dovelo do toga da je veliki broj evropskih preduzeća danas u poziciji da stavi katance na svoja vrata, ali su i sami troškovi evropskih domaćinstava ekstremno skočili i to za nekoliko puta.

"Gasprom", koji je ranije bio glavni dobavljač Evropske unije, dramatično je smanjio svoj izvoz u zajednicu još prije tri godine, nakon zapadnih sankcija i sabotaže gasovoda "Sjeverni tok". Ruski gas je do tada činio 40 odsto ukupnog uvoza Evropske unije prije.

Interesantno je da ova zajednica i dalje kupuje više od polovine ruskog izvoza tečnog prirodnog gasa, što je dovelo u pitanje najave evropskih zvaničnika da će u potpunosti obustaviti uvoz i ovog gasa iz Rusije do kraja 2027. godine.

Najveći uvoznici su Francuska, Španija i Holandija. Vuletić smatra da će se Evropa u jednom trenutku jednostavno morati vratiti ruskim energentima, ali pitanje pod kojim uslovima i cijenama, jer jeftinog gasa više neće biti.

- I ovo pokazuje ko je u prethodnom periodu vodio ispravnu i razumnu politiku, pogotovo onu energetsku, iako su nas pokušavali uvući u ovo vrzino kolo iz kojeg sada ne znaju kako da izađu. Jedini izlaz je da pokucaju na vrata Moskve, a na to još nisu spremni - dodao je ovaj stručnjak.

Bolno otrežnjenje

Rusija, Kina i Mongolija su dogovorom u Pekingu preusmjerile pola vijeka energetske istorije na istok. Ove tri zemlje potpisale su pravno obavezujući memorandum za gasovod "Snaga Sibira 2" - trasu od oko 2.600 kilometara, kojom će svake godine isporučivati 50 milijardi kubnih metara prirodnog gasa kroz Mongoliju u industrijsko središte sjeverne Kine. Analitičari ističu da je jeftini ruski gas, koji je mogao da posluži eventualnom ekonomskom spasavanju EU - predat Pekingu. Stručnjak za energetiku Miloš Zdravković kaže da je izgradnja gasovoda "vrhunska politička odluka" Rusije i Kine te da dok je EU maštala o diversifikaciji pravaca snabdijevanja, Rusi su maštali o diversifikaciji pravaca izvoza.